Στις 18 Οκτωβρίου του 1944, έξι μέρες μετά την αποχώρηση των Γερμανών από την Αθήνα, η κυβέρνηση εθνικής ενότητας με επικεφαλής το Γεώργιο Παπανδρέου, σε μια συγκινητική γιορτή, ύψωνε την ελληνική σημαία στην Ακρόπολη. Καθώς τελείωνε αυτή η μικρή περίοδος κενού εξουσίας, εξέπνεε και η μοναδική ευκαιρία του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ να καταλάβει την εξουσία στην Αθήνα. Αντίθετα, η πολιτοφυλακή του ΕΛΑΣ, αφόύ διατήρησε την αρχή και την τάξη στην πρωτεύουσα για αυτές τις έξι ημέρες, παρέδωσε στη νέα κυβέρνηση την πόλη και εισέπραξε μάλιστα εύσημα από το νέο πρωθυπουργό για το έργο της τήρησης της τάξης (Π. Ρούσος, Η μεγάλη πενταετία, σελ. 312).
Τα παραπάνω γεγονότα είναι αποτέλεσμα των δραματικών εξελίξεων του προηγούμενου καλοκαιριού που είχαν ως αποκορύφωμα τις δύο οδυνηρές συμφωνίες του Λιβάνου και της Καζέρτας. Στις 20 Μαΐου στο Λίβανο, υπογράφτηκε από την εξόριστη ελληνική κυβέρνηση, εκπροσώπους των παλαιών ελληνικών κομμάτων και αντιπροσωπείες από τις αντιστασιακές οργανώσεις συνθήκη, που προέβλεπε τη συγκρότησης κυβέρνησης εθνικής ενότητας, με πρωθυπουργό τον Γ. Παπανδρέου και την ανάθεση πέντε υπουργείων στο ΕΑΜ. Η αντιπροσωπεία του ΕΑΜ- ΠΕΕΑ- ΚΚΕ απαρτίζονταν από τους : Π. Ρούσος, Α. Σβώλος, Μ. Πορφυρογέννης, Στ. Σαράφης, Ν. Ασκούτσης, Δ. Στρατής, Α. Αγγελόπουλος. Τα σημαντικότερα σημεία της συνθήκης αφορούσαν την ενοποίηση και πειθάρχηση όλων των αντάρτικων σωμάτων υπο τις διαταγές της κυβέρνησης εθνικής ενότητας και την επονείδιστη καταδίκη του αντιστασιακού κινήματος της Μέσης Ανατολής, που οδήγησε στη διάλυση του ελληνικού στρατεύματος και στη φυλάκιση όλων των προοδευτικών στρατιωτών.
Η συνθήκη αυτή έγινε δεκτή στο βουνό με μεγάλες αντιδράσεις, θυελλώδεις συνεδριάσεις και αυστηρές επικρίσεις. Επί τρεις μήνες δεν επικύρωναν τη συνθήκη και δε συμμετείχαν στην κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου. Κατηγορούσαν την αντιπροσωπεία για μη τήρηση των συμφωνηθέντων και για υπέρμετρες υποχωρήσεις. Καταβληθηκε προσπάθεια με εκ των υστέρων διαβουλεύσεις να μην παραμείνει ο Γ. Παπανδρέου επικεφαλης της κυβέρνησης, αλλά αυτό δεν έγινε αποδεκτό. Τελικά, το ΕΑΜ υποχώρησε και αποδέχτηκε τη συμμετοχή του στην κυβέρνηση.
Τον Σεπτέμβριο, προκειμένου να συμμετάσχουν στην κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου, ταξίδεψαν στην Καζέρτα της Ιταλίας οι: Α. Σβώλος (υπουργός Οικονομικών), Γ. Ζέβγος (υπουργός Γεωργίας), Μ. Πορφυρογέννης (υπουργός Εργασίας) , Ηλ. Τσιριμώκος (υπουργός Εθνικής Οικονομίας), Ν. Ασκούτσης (υπουργός Δημοσίων Έργων) και Α. Αγγελόπουλος (υφυπουργός Οικονομικών). Η νέα αποστολή του ΕΑΜ υπέγραψε όχι μόνο τη συμμετοχή της στην κυβέρνηση αλλά και μιά νέα, ακόμη χειρότερη συμφωνία που προέβλεπε την υπαγωγή όλων των ανταρτικών δυνάμεων στις διαταγές του Άγγλου Σκόμπυ, ο οποίος ορίστηκε Ανώτατος Συμμαχικός Αρχιστράτηγος της Ελλάδας. Υπέγραψαν δηλαδή την υπαγωγή του ΕΛΑΣ σε αγγλική διοίκηση!
Δυσκολα μπορεί να παρακολουθήσει κανείς την πορεία και τη λογική των γεγονότων. Η πρώτη αντιπροσωπεία υπογράφει μιά συνθήκη για την οποία επικρίνεται αυστηρά και στη συνέχεια, αντί για τη βελτίωση της πρώτης συνθήκης, υπογράφεται μία δεύτερη, κατά πολύ δυσμενέστερη. Οι πρωταγωνιστές των γεγονότων εκ των υστερων αλληλοκατηγορούνται. Ο Π. Ρούσσος αναγνωρίζει πως στο Λίβανο προέβησαν σε μεγαλύτερες υποχωρήσεις από ότι θα έπρεπε, αλλά θεωρεί ότι η κατάσταση ήταν ακόμη αναστρέψιμη και κακώς υπεγράφη η συμφωνία της Καζέρτας. Άλλοι θεωρούν ότι μετά την κακή αρχή του Λίβανου η πορεία ήταν προδιαγεγραμμένη.
Άπειρα σχόλια και εξηγήσεις έχουν επιχειρηθεί από εκείνους που έζησαν τα γεγονότα και παρασύρθηκαν στη δίνη τους. Η ηγεσία του ΕΑΜ κατηγορήθηκε για αφέλεια, ευπιστία, ανικανότητα, έλλειψη συντονισμού, αναποφασιστηκότητα, ηττοπάθεια. Η ιμπεριαλιστική πολιτική των άγγλων αναλύθηκε διεξοδικά και καταδείχθηκε η παγίδα που έστησαν και στην οποία έπεσαν κατ΄εξακολούθηση οι επικεφαλής του ΕΑΜ. Ο σκοτεινός ρόλος του Παπανδρέου, που εξυπηρέτησε την κρίσιμη ώρα τα συμφέροντα των άγγλων, φωτίστηκε επίσης επαρκώς.
Αυτό που έχει μείνει αρκετά στο σκοτάδι, ή στο ημίφως, είναι ο ρόλος της Σοβιετικής Ένωσης. Ακόμη και από τα λίγα που αναφέρονται στα απομνημονεύματα των πρωταγωνιστών προκύπτει ότι η Σοβιετική Ένωση επικροτούσε τη συμμετοχή του ΕΑΜ στην κυβέρνηση Παπανδρέου. Το κρίσιμο τρίμηνο του καλοκαιριού του ΄44 ωστόσο, στο βουνό ήρθε και παρέμεινε Σοβιετική αντιπροσωπεία υπο τον συνταγματάρχη Ποπώφ. Στο Κάιρο υπήρχε σοβιετική διπλωματική αποστολή, ενώ κατά τη διάρκεια των συνομιλιών στην Καζέρτα, έφτασε στην ιταλική πόλη, ο Ανδρέας Τζήμας, προερχόμενος από το στρατηγείο του Τίτο. Τι ειπώθηκε από όλους τους παραπάνω;. Ασκήθηκαν ενδεχομένως πιέσεις και κατά πόσο επηρεάστηκαν οι επικεφαλής του ΕΑΜ από αυτές τις διαβουλεύσεις;
Ένα άλλο κρίσιμο ερώτημα είναι ποιά ήταν η θέση του ΚΚΕ και του ΕΑΜ για το θέμα της κατάληψης της εξουσίας. Συσκότηση υπάρχει και σε αυτό το θέμα. Η πολιτική που ακολουθούσε και που υποστήριζε το ΚΚΕ ήταν αυτή της εθνικής ενότητας. Ταυτόχρονα βέβαια είχαν εξυφανθεί και στρατηγικά σχέδια κατάληψης της Αθήνας από τον ΕΛΑΣ. Φαίνεται σαν το θέμα να είχε μείνει σε εκκρεμότητα. Δεν ήταν δυνατόν ωστόσο να μην έχει αντιμετωπιστεί αυτό το θέμα επαρκώς και με σαφήνεια, όταν όλοι οι έλληνες, άλλοι με ελπίδα και άλλοι με τρόμο, περίμεναν από τον ΕΛΑΣ να καταλάβει την εξουσία. Οι αφηγησεις των πρωταγωνιστών δε φωτίζουν το θέμα καθώς θυμίζουν περισσότερο αμέτοχους παρατηρητές που κάνουν εκ των υστέρων κριτική, σαν να μη συμμετείχαν οι ίδιοι στις αποφάσεις. Στα πρακτικά των κρίσιμων συζητήσεων του ΠΓ του ΚΚΕ οπωσδήποτε θα υπάρχουν οι απαντήσεις για όλα αυτά τα κρίσιμα θέματα. Τα πρακτικά αυτά όμως βρίσκονται στο κρυφό αρχείο του Περισσού και κρατούνται στο σκοτάδι. Στο ίδιο αρχείο θα υπάρχουν ωποσδήποτε αναφορές και για τη στάση της Σοβιετικής Ένωσης κατά τις κρίσιμες αυτές ώρες.
Εωσότου το αρχείο μελετηθεί θα αρκούμαστε σε υποθέσεις. Δεδομένο είναι ότι πάγια θέση του ΚΚΕ ήταν η συμμόρφωσή του με το παγκόσμιο κέντρο του σοσιαλισμού, τη Σοβιετική Ένωση, οι εντολές ή οι προτροπές της οποίας δεν ήταν δυνατό να αγνοηθούν. Δεδομένο επίσης είναι ότι οι επικεφαλής του ΕΑΜ, που στάθηκαν ικανοί να οργανώσουν ένα μεγαλειώδες αντιστασιακό κίνημα, δεν ήταν αφελείς, ούτε ανίκανοι. Τουναντίον, αντιλαμβάνονταν την πραγματικότητα, ότι δηλαδή, χωρίς τη συμπαράσταση και τη βοήθεια της Σοβιετικής Ένωσης δεν θα ήταν σε θέση να αντιμετωπίσουν την βρετανική αυτοκρατορία, ακόμη και αν στιγμιαία καταλάμβαναν την εξουσία. Αναγκάστηκαν λοιπόν να ακολουθήσουν την προτροπή της Σοβιετικής Ένωσης να συμμετάσχουν στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας, αν και έβλεπαν τη δύσκολη θέση στην οποία περιέρχονταν, γιατί θεωρούσαν πως δεν είχαν άλλη διέξοδο και ελπίζοντας πως, ίσως αργότερα, καταφέρουν να βελτιώσουν τη δυσμενή για αυτούς κατάσταση. Έως τα Δεκεμβριανά το ΚΚΕ ακολούθησε με συνέπεια τη θεση για την ειρηνική και δημοκρατική πορεία του έθνους, θέση στην οποία αν παρέμενε αταλάντευτο μέχρι τέλους, σίγουρα η πορεία της χώρας και κυρίως της αριστεράς θα ήταν καλύτερη.
Τα παραπάνω γεγονότα είναι αποτέλεσμα των δραματικών εξελίξεων του προηγούμενου καλοκαιριού που είχαν ως αποκορύφωμα τις δύο οδυνηρές συμφωνίες του Λιβάνου και της Καζέρτας. Στις 20 Μαΐου στο Λίβανο, υπογράφτηκε από την εξόριστη ελληνική κυβέρνηση, εκπροσώπους των παλαιών ελληνικών κομμάτων και αντιπροσωπείες από τις αντιστασιακές οργανώσεις συνθήκη, που προέβλεπε τη συγκρότησης κυβέρνησης εθνικής ενότητας, με πρωθυπουργό τον Γ. Παπανδρέου και την ανάθεση πέντε υπουργείων στο ΕΑΜ. Η αντιπροσωπεία του ΕΑΜ- ΠΕΕΑ- ΚΚΕ απαρτίζονταν από τους : Π. Ρούσος, Α. Σβώλος, Μ. Πορφυρογέννης, Στ. Σαράφης, Ν. Ασκούτσης, Δ. Στρατής, Α. Αγγελόπουλος. Τα σημαντικότερα σημεία της συνθήκης αφορούσαν την ενοποίηση και πειθάρχηση όλων των αντάρτικων σωμάτων υπο τις διαταγές της κυβέρνησης εθνικής ενότητας και την επονείδιστη καταδίκη του αντιστασιακού κινήματος της Μέσης Ανατολής, που οδήγησε στη διάλυση του ελληνικού στρατεύματος και στη φυλάκιση όλων των προοδευτικών στρατιωτών.
Η συνθήκη αυτή έγινε δεκτή στο βουνό με μεγάλες αντιδράσεις, θυελλώδεις συνεδριάσεις και αυστηρές επικρίσεις. Επί τρεις μήνες δεν επικύρωναν τη συνθήκη και δε συμμετείχαν στην κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου. Κατηγορούσαν την αντιπροσωπεία για μη τήρηση των συμφωνηθέντων και για υπέρμετρες υποχωρήσεις. Καταβληθηκε προσπάθεια με εκ των υστέρων διαβουλεύσεις να μην παραμείνει ο Γ. Παπανδρέου επικεφαλης της κυβέρνησης, αλλά αυτό δεν έγινε αποδεκτό. Τελικά, το ΕΑΜ υποχώρησε και αποδέχτηκε τη συμμετοχή του στην κυβέρνηση.
Τον Σεπτέμβριο, προκειμένου να συμμετάσχουν στην κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου, ταξίδεψαν στην Καζέρτα της Ιταλίας οι: Α. Σβώλος (υπουργός Οικονομικών), Γ. Ζέβγος (υπουργός Γεωργίας), Μ. Πορφυρογέννης (υπουργός Εργασίας) , Ηλ. Τσιριμώκος (υπουργός Εθνικής Οικονομίας), Ν. Ασκούτσης (υπουργός Δημοσίων Έργων) και Α. Αγγελόπουλος (υφυπουργός Οικονομικών). Η νέα αποστολή του ΕΑΜ υπέγραψε όχι μόνο τη συμμετοχή της στην κυβέρνηση αλλά και μιά νέα, ακόμη χειρότερη συμφωνία που προέβλεπε την υπαγωγή όλων των ανταρτικών δυνάμεων στις διαταγές του Άγγλου Σκόμπυ, ο οποίος ορίστηκε Ανώτατος Συμμαχικός Αρχιστράτηγος της Ελλάδας. Υπέγραψαν δηλαδή την υπαγωγή του ΕΛΑΣ σε αγγλική διοίκηση!
Δυσκολα μπορεί να παρακολουθήσει κανείς την πορεία και τη λογική των γεγονότων. Η πρώτη αντιπροσωπεία υπογράφει μιά συνθήκη για την οποία επικρίνεται αυστηρά και στη συνέχεια, αντί για τη βελτίωση της πρώτης συνθήκης, υπογράφεται μία δεύτερη, κατά πολύ δυσμενέστερη. Οι πρωταγωνιστές των γεγονότων εκ των υστερων αλληλοκατηγορούνται. Ο Π. Ρούσσος αναγνωρίζει πως στο Λίβανο προέβησαν σε μεγαλύτερες υποχωρήσεις από ότι θα έπρεπε, αλλά θεωρεί ότι η κατάσταση ήταν ακόμη αναστρέψιμη και κακώς υπεγράφη η συμφωνία της Καζέρτας. Άλλοι θεωρούν ότι μετά την κακή αρχή του Λίβανου η πορεία ήταν προδιαγεγραμμένη.
Άπειρα σχόλια και εξηγήσεις έχουν επιχειρηθεί από εκείνους που έζησαν τα γεγονότα και παρασύρθηκαν στη δίνη τους. Η ηγεσία του ΕΑΜ κατηγορήθηκε για αφέλεια, ευπιστία, ανικανότητα, έλλειψη συντονισμού, αναποφασιστηκότητα, ηττοπάθεια. Η ιμπεριαλιστική πολιτική των άγγλων αναλύθηκε διεξοδικά και καταδείχθηκε η παγίδα που έστησαν και στην οποία έπεσαν κατ΄εξακολούθηση οι επικεφαλής του ΕΑΜ. Ο σκοτεινός ρόλος του Παπανδρέου, που εξυπηρέτησε την κρίσιμη ώρα τα συμφέροντα των άγγλων, φωτίστηκε επίσης επαρκώς.
Αυτό που έχει μείνει αρκετά στο σκοτάδι, ή στο ημίφως, είναι ο ρόλος της Σοβιετικής Ένωσης. Ακόμη και από τα λίγα που αναφέρονται στα απομνημονεύματα των πρωταγωνιστών προκύπτει ότι η Σοβιετική Ένωση επικροτούσε τη συμμετοχή του ΕΑΜ στην κυβέρνηση Παπανδρέου. Το κρίσιμο τρίμηνο του καλοκαιριού του ΄44 ωστόσο, στο βουνό ήρθε και παρέμεινε Σοβιετική αντιπροσωπεία υπο τον συνταγματάρχη Ποπώφ. Στο Κάιρο υπήρχε σοβιετική διπλωματική αποστολή, ενώ κατά τη διάρκεια των συνομιλιών στην Καζέρτα, έφτασε στην ιταλική πόλη, ο Ανδρέας Τζήμας, προερχόμενος από το στρατηγείο του Τίτο. Τι ειπώθηκε από όλους τους παραπάνω;. Ασκήθηκαν ενδεχομένως πιέσεις και κατά πόσο επηρεάστηκαν οι επικεφαλής του ΕΑΜ από αυτές τις διαβουλεύσεις;
Ένα άλλο κρίσιμο ερώτημα είναι ποιά ήταν η θέση του ΚΚΕ και του ΕΑΜ για το θέμα της κατάληψης της εξουσίας. Συσκότηση υπάρχει και σε αυτό το θέμα. Η πολιτική που ακολουθούσε και που υποστήριζε το ΚΚΕ ήταν αυτή της εθνικής ενότητας. Ταυτόχρονα βέβαια είχαν εξυφανθεί και στρατηγικά σχέδια κατάληψης της Αθήνας από τον ΕΛΑΣ. Φαίνεται σαν το θέμα να είχε μείνει σε εκκρεμότητα. Δεν ήταν δυνατόν ωστόσο να μην έχει αντιμετωπιστεί αυτό το θέμα επαρκώς και με σαφήνεια, όταν όλοι οι έλληνες, άλλοι με ελπίδα και άλλοι με τρόμο, περίμεναν από τον ΕΛΑΣ να καταλάβει την εξουσία. Οι αφηγησεις των πρωταγωνιστών δε φωτίζουν το θέμα καθώς θυμίζουν περισσότερο αμέτοχους παρατηρητές που κάνουν εκ των υστέρων κριτική, σαν να μη συμμετείχαν οι ίδιοι στις αποφάσεις. Στα πρακτικά των κρίσιμων συζητήσεων του ΠΓ του ΚΚΕ οπωσδήποτε θα υπάρχουν οι απαντήσεις για όλα αυτά τα κρίσιμα θέματα. Τα πρακτικά αυτά όμως βρίσκονται στο κρυφό αρχείο του Περισσού και κρατούνται στο σκοτάδι. Στο ίδιο αρχείο θα υπάρχουν ωποσδήποτε αναφορές και για τη στάση της Σοβιετικής Ένωσης κατά τις κρίσιμες αυτές ώρες.
Εωσότου το αρχείο μελετηθεί θα αρκούμαστε σε υποθέσεις. Δεδομένο είναι ότι πάγια θέση του ΚΚΕ ήταν η συμμόρφωσή του με το παγκόσμιο κέντρο του σοσιαλισμού, τη Σοβιετική Ένωση, οι εντολές ή οι προτροπές της οποίας δεν ήταν δυνατό να αγνοηθούν. Δεδομένο επίσης είναι ότι οι επικεφαλής του ΕΑΜ, που στάθηκαν ικανοί να οργανώσουν ένα μεγαλειώδες αντιστασιακό κίνημα, δεν ήταν αφελείς, ούτε ανίκανοι. Τουναντίον, αντιλαμβάνονταν την πραγματικότητα, ότι δηλαδή, χωρίς τη συμπαράσταση και τη βοήθεια της Σοβιετικής Ένωσης δεν θα ήταν σε θέση να αντιμετωπίσουν την βρετανική αυτοκρατορία, ακόμη και αν στιγμιαία καταλάμβαναν την εξουσία. Αναγκάστηκαν λοιπόν να ακολουθήσουν την προτροπή της Σοβιετικής Ένωσης να συμμετάσχουν στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας, αν και έβλεπαν τη δύσκολη θέση στην οποία περιέρχονταν, γιατί θεωρούσαν πως δεν είχαν άλλη διέξοδο και ελπίζοντας πως, ίσως αργότερα, καταφέρουν να βελτιώσουν τη δυσμενή για αυτούς κατάσταση. Έως τα Δεκεμβριανά το ΚΚΕ ακολούθησε με συνέπεια τη θεση για την ειρηνική και δημοκρατική πορεία του έθνους, θέση στην οποία αν παρέμενε αταλάντευτο μέχρι τέλους, σίγουρα η πορεία της χώρας και κυρίως της αριστεράς θα ήταν καλύτερη.
8 σχόλια:
Φίλη Χρύσα,
Γράφεις σε κάποιο σημείο:
"Στο ίδιο αρχείο θα υπάρχουν ωποσδήποτε αναφορές και για τη στάση της Σοβιετικής Ένωσης κατά τις κρίσιμες αυτές ώρες.
Εωσότου το αρχείο μελετηθεί θα αρκούμαστε σε υποθέσεις. Δεδομένο είναι ότι πάγια θέση του ΚΚΕ ήταν η συμμόρφωσή του με το παγκόσμιο κέντρο του σοσιαλισμού, τη Σοβιετική Ένωση, οι εντολές ή οι προτροπές της οποίας δεν ήταν δυνατό να αγνοηθούν. Δεδομένο επίσης είναι ότι οι επικεφαλής του ΕΑΜ, που στάθηκαν ικανοί να οργανώσουν ένα μεγαλειώδες αντιστασιακό κίνημα, δεν ήταν αφελείς, ούτε ανίκανοι. Τουναντίον, αντιλαμβάνονταν την πραγματικότητα, ότι δηλαδή, χωρίς τη συμπαράσταση και τη βοήθεια της Σοβιετικής Ένωσης δεν θα ήταν σε θέση να αντιμετωπίσουν την βρετανική αυτοκρατορία, ακόμη και αν στιγμιαία καταλάμβαναν την εξουσία. Αναγκάστηκαν λοιπόν να ακολουθήσουν την προτροπή της Σοβιετικής Ένωσης να συμμετάσχουν στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας, αν και έβλεπαν τη δύσκολη θέση στην οποία περιέρχονταν, γιατί θεωρούσαν πως δεν είχαν άλλη διέξοδο και ελπίζοντας πως, ίσως αργότερα, καταφέρουν να βελτιώσουν τη δυσμενή για αυτούς κατάσταση.".
Στο αμέσως προηγούμενό σου ποστ όμως αναφέρεις για τον εμφύλιο:
"Δεδομένου ότι το ελληνικό ΚΚΕ ήταν απολύτως συνδεδεμένο με το παγκόσμιο κέντρο του σοσιαλισμού, είναι παράλογο να σκεφτεί κανείς πως δεν υπήρχε έγκριση ή και παρότρυνση από τη Σοβιετική Ένωση για την διενέργεια αυτού του πολέμου. Η πληθώρα των δημοσιευμένων αρχείων αβίαστα οδηγεί στο συμπέρασμα αυτό.".
Δηλαδή η Σοβιετική Ένωση άλλαξε γραμμή και από το "καθήστε στ' αυγά σας" πέρασε στο "βγήτε στο κλαρί" μέσα σε ενάμισο χρόνο; Πώς κι έτσι;
Κι ακόμα: Από το κείμενό σου φαίνεται ότι για σένα, όποια γραμμή κι αν πρότειναν οι Σοβιετικοί, είχαν πάντα άδικο. Έτσι έρχεσαι και σε αντίθεση με τις απόψεις σου υπέρ του δημοκρατικού δρόμου. Αυτό δεν πρότειναν και οι Σοβιετικοί σχετικά με την πολιτική που έπρπε να ακολουθήσει το ΚΚΕ μεταπολεμικά;
Φίλη Χρύσα, αν γράφεις για την Ιστορία, φρόντισε να απαλλαγείς από κάθε είδους γυαλιά με χρώμα που φέρνει προς το "αντί". Τι εννοούμε;
Άλλο η (επιβεβλημένη) κριτική προς τους χειρισμούς της Σοβιετικής Ένωσης, άλλο ο αντισοβιετισμός. Υπάρχει μία λεπτή γραμμή που τα διαχωρίζει αυτά.
Κόκκινη γραμμή βέβαια. Μην την πατάς!
Τα λέμε.
@LeftG700
Η πολιτική της Σοβιετικής Ένωσης ασφαλώς και μεταβλήθηκε και μάλιστα σε σύντομο διάστημα. Μέχρι τη νίκη έναντι του Χίτλερ, υπήρχε κοινό μέτωπο με τις δυτικές δυνάμεις, το γνωστό αντιφασιστικό μέτωπο, που οδήγησε σε όλη την Ευρώπη σε αντιστασιακές ενώσεις αντίστοιχες με το ΕΑΜ. Μετά την ήττα του Χίτλερ, ή λίγο πριν απο αυτή, η φιλική διάθεση μεταξύ Σοβιετικών και δυτικών αμοιβαία έπαψε και ξεκίνησε ο ψυχρός πόλεμος.
Η πολιτική της Σοβιετικής Ένωσης χαράσσονταν με βάση τις δικές της ανάγκες και εξυπηρετούσε τα δικά της συμφέροντα. Όλα το κομμουνιστικά κόμματα ακολουθούσαν, αρχικά μέσω της Κομμουνιστικής Διεθνούς και στη συνέχεια απευθείας, την πολιτική αυτή. Άλλωστε για τους κομμουνιστές η ΣΕ αποτελούσε την καρδιά του σοσιαλισμού και το συμφέρον της ταυτίζονταν με το συμφέρον της παγκόσμιας επανάστασης. Οι κομμουνιστές ως διεθνιστές πίστευαν ότι η ΣΕ εργάζεται για το καλό όλων των λαών. Το θέμα είναι ότι ο Στάλιν δεν καταλάβαινε από διεθνισμούς αλλά μόνο από το συμφέρον της δικής του χώρας και έτσι εκμεταλλεύτηκε την πίστη των κομμουνιστών στο διεθνισμό για να εξυπηρετήσει τα σοβιετικά και μόνο συμφέροντα.
Το αν οι κατευθύνσεις που έδινε η ΣΕ στο ΚΚΕ ήταν σωστές ή όχι είναι ένα ζήτημα προς συζήτηση. Σημαντικότερο όμως είναι να διερευνήσουμε επακριβώς τι είδους κατευθύνσεις ήταν αυτές, πόσο πιεστικές, σε ποιες ακριβώς χρονικές στιγμές δόθηκαν, πως έγιναν δεκτές, σε τι βαθμό τις ακολούθησαν και τι αντιδράσεις προκάλεσαν, αν προκάλεσαν. Το ΚΚΕ δεν αποκαλύπτει τα σχετικά στοιχεία και δεν παραδέχεται αυτή την σχέση εξάρτησης με τη ΣΕ γιατί δεν είναι και πολύ τιμητικό για ένα κόμμα να αποκαλύπτεται ότι δεχόταν έξωθεν εντολές ακόμη και από την «καλή» ΣΕ.
Ενδεικτική βιβλιογραφία: Ναταλία Λεμπέντεβα- Μιχαήλ Ναρίνσκι: Η κομμουνιστική Διεθνής στο β΄παγκόσμιο πόλεμο, Αθήνα 2004, εκδ. Ελληνικά Γράμματα.
Βασίλης Κόντης, Σπυρίδων Σφέτας, έγγραφα από τα Γιουγκοσλαβικά και Βουλγαρικά αρχεία Θεσ/νίκη 1999, εκδ. Επίκεντρο.
Φίλη Χρύσα,
Γενίκευσες το θέμα. Εμείς αναφερθήκαμε στο ζήτημα της θέσης των Σοβιετικών αναφορικά με τον εμφύλιο. Δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι οι Σοβιετικοί ενθάρρυναν ή πολύ περισσότερο ότι υποσχέθηκαν επέμβαση αν "στραβώσει το πράγμα". Οι Σοβιετικοί το τελευταίο πράγμα που ήθελαν μετά τον πόλεμο ήταν ένας άλλος πόλεμος με τη Δύση. Και ξέρεις πολύ καλά, αφού μελετάς την Ιστορία, από ποιά πλευρά λεγότανε "νε τελειώνουμε μ' αυτούς" και ποιά πλευρά είχε ήδη την ατομική βόμβα! Ο εμφύλιος ήταν ένα λάθος που βαραίνει την Ελληνική ηγεσία. Και ήταν λάθος γιατί ήταν επιλογή του αντιπάλου κι όχι δική μας. Αν εμείς δεν είδαμε ότι μας σπρώχνουν σε έναν πόλεμο επειδή ξέρουν ότι θα τον κερδίσουν, δεν φταίνε οι Σοβιετικοί. Αλλά και να έφταιγαν, οι τελικές αποφάσεις ήταν δικές μας. Και πήραμε τις λάθος αποφάσεις!...
Τα λέμε.
Τα κομμουνιστικά κόμματα σε όλο τον κόσμο ακολουθούσαν απολύτως τις οδηγίες της κομμουνιστικης διεθνούς και, μετά την κατάργησή της (το 1943) άμεσα τις σοβιετικές οδηγίες. Αυτό ήταν θεμελιώδες για τη λειτουργία τους και αιτία πολλών διασπάσεων. Ο ελληνικός εμφύλιος ήταν πάρα πολύ σημαντικό γεγονός για να αγνοηθεί από τον Στάλιν. Ήταν η πρώτη θερμή σύγκρουση του ψυχρού πολέμου. Ο Στάλιν πίεζε τη Δύση για να έχει ελεύθερα τα χέρια του να πράξει όπως νόμιζε στις χώρες της ανατολικής Ευρώπης. Ο κόσμος, όπως τον ξεραμε έως το 1989 ήταν τότε υπό διαμόρφωση.
Ο ΔΣΕ από μόνος του δεν μπορούσε σε καμιά περίπτωση να διεξαγάγει έναν πόλεμο για την κατάληψη της εξουσίας. Τα μόνα όπλα που είχε ήταν ότι είχε κρύψει από την Βάρκιζα, δηλ. όχι σπουδαία πράγματα. Δεν θα οδηγούσε κανένας ηγέτης την παράταξή του σε τέτοια μάχη αν δεν είχε διαβεβαιώσεις για βοήθεια. Οι αντάρτες στο μεγαλύτερο μερος της χώρας και τον περισσότερο καιρό δεν είχαν ούτε να φάνε και επέδραμαν απο εδώ και εκεί για λίγο φαγητό, κυνηγημένοι διαρκώς. Και όμως, ήλπιζαν ότι θα νικήσουν, όχι γιατί δεν καταλάβαιναν την πραγματικότητα αλλά γιατί περίμεναν βοήθεια, που τους την είχαν υποσχεθεί. Η Ζαχαριαδική ηγεσία ευθύνεται για πολλά πράγματα, αλλά δεν ευθύνεται αν, έχοντας τις κατάλληλες διαβεβαιώσεις για σοβιετική βοήθεια (μέχρι αεροπλάνα προέβλεπε το σχέδιο Λίμνες), προσπάθησαν να οδηγήσουν τη χώρα (μέρος της χώρας για την ακρίβεια) στο σοσιαλιστικό στρατόπεδο. Αυτό δεν ήταν το χρέος του;
Τα μέχρι τώρα δημοσιευμένα αρχεία (έχουν αρχίσει και μελετούνται τα γιουγκοσλαβικά, βουλγαρικά και σοβιετικά) επιβεβαιώνουν αυτή την άποψη. Στα αρχεία του ΚΚΕ βρίσκονται όλες οι αποδείξεις: επιστολές με τους σοβιετικούς, εκθέσεις πεπραγμένων μετά από επισκέψεις στη Σοβιετική Ένωση, τηλεγραφήματα, μηνύματα από ασύρματους κ.α. Όλα αυτά όμως δεν πρόκειται ποτέ να βγούνε στο φώς. Είμαι απολύτως σίγουρη πως αν πιεστεί το ΚΚΕ να ανοίξει όλο το αρχείο, θα προτιμήσει να το κάψει παρά να το δημοσιοποιήσει, ακριβώς για να ισχυρίζεται πάντα ότι δεν υπάρχουν αποδείξεις για ότι το κατηγορούν.
Φίλη Χρύσα,
Μην αδικείς τον εαυτό σου. Και μη φεύγεις από την κεντρική αντίφαση των όσων υποστηρίζεις: Αν οι Σοβιετικοί «μοίρασαν τον κόσμο στη Γιάλτα» δεν γίνεται να έσπρωξαν και τους Έλληνες στον Εμφύλιο. Και ξέρουμε πολύ καλά ότι η γραμμή τους δεν ήταν ο εμφύλιος.
Το «Σχέδιο Λίμνες» δεν είναι τίποτα άλλο από άθροισμα φαντασιώσεων και ευσεβών πόθων της ηγεσίας μας. Και επαναλαμβάνουμε: Ακόμα κι αν οι Σοβιετικοί μας είχαν τάξει λαγούς με πετραχήλια, οι δικοί μας δεν έβλεπαν ότι στην πράξη δεν έκαναν τίποτα ουσιαστικό; Εσύ η ίδια δεν λες ότι οι αντάρτες δεν είχαν ούτε να φάνε; Κι έπειτα: Η Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση σχηματίζεται το 1947. Δεν έβλεπαν ότι δεν τους αναγνωρίζει καμία σοσιαλιστική χώρα; Και ήταν τόσο δύσκολο να καταλάβουν τι σήμαινε αυτό;
Μας δίνεις την εντύπωση ότι βάζεις την Ιστορία στην κλίνη του Προκρούστη για να ξεκαθαρίσεις παλιούς λογαριασμούς. Κι από αυτή την άποψη μας θυμίζεις (από την ανάποδη) πολλά δημοσιεύματα που συχνά διαβάζουμε στον «Ριζοσπάστη». Τελείως καλοπροαίρετα σου λέμε: Λιγότερο μένος και περισσότερη νηφαλιότητα. Η πολεμική είναι τελείως ακατάλληλη για το γράψιμο της Ιστορίας.
Τα λέμε.
Αφου επιλέγεις να πιστεύεις ότι ο εμφύλιος έγινε επειδή ο Ζαχαριάδης και η υπόλοιπη ηγεσία ήταν εντελώς ανόητοι και πίστευαν ότι με λιανοτούφεκα θα νικούσαν τους Βρετανούς και τους Αμερικάνους, δεν ξέρω τι να πω.
Είχαν διαβεβαιώσεις για ουσιαστική βοήθεια και για αυτό προχώρησαν και μέχρι τέλους περίμεναν τη βοήθεια. Έστελναν όλη την ώρα αναφορές για τις ανάγκες τους και περίμεναν να τους τις καλύψουν.
Η υπογραφή της Γιαλτας έγινε πριν τον ψυχρό πόλεμο. Στον ψυχρό πόλεμο οι δύο υπερδυνάμεις συγκρούστηκαν πολλές φορές αλλά δια αντιπροσώπων π.χ Αφγανιστάν, Βιετνάμ, Κορέα και καταρχήν Ελλάδα.
Αλήθεια, γιατί αποδίδεις με ευκολία σοβαρότατες κατηγορίες στους έλληνες ηγέτες και αρνείσαι με σθένος να σκεφτείς ότι μπορεί να φταίνε οι Σοβιετικοί; Τόση εμπιστοσύνη και πίστη στο κέντρο του σοσιαλισμού!
Ακριβώς την ίδια είχαν και τότε!
Φίλη Χρύσα,
Παρερμηνεύεις και μας φαίνεται ότι οσονούπω θα μας κατηγορήσεις για "Σοβιετοδουλεία"!
Να δεχθούμε για την οικονομία της συζήτησης ότι οι Σοβιετικοί μας είχαν τάξει μέχρι και "θάλασσες για να 'χουμε γεφύρια"!
Οι δικοί μας δεν έβλεπαν ότι στην πράξη μας έδιναν μόνο επιδεσμικό υλικό;
Και για να 'χουμε το καλό ρώτημα:
Το περίφημο και απίστευτης ανοησίας σύνθημα για το "όπλο παρά πόδα" μετά τη συντριβή κι αυτό οι Σοβιετικοί το υπαγόρευσαν;
Τα λέμε.
Οι δικοί μας ήλπιζαν και ζητούσαν βοήθεια από τη ΣΕ μέχρι τέλους. Άλλωστε πιστός κομμουνιστής είναι αυτός που περιγράφει ο Κ . Κολιγιάννης (αυτός που αντικατέστησε μετά από σοβιετική επέμβαση τον Ζαχαριάδη, τον οποίο επίσης επέβαλε ωμά η ΣΕ), ο οποίος λέει:
«Στο κόμμα μας δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην είναι πιστός και αφοσιωμένος στο καθοδηγητικό Κόμμα του παγκόσμιου προλεταριάτου, που να μην πεθαίνει δέκα φορές για το σοφό αρχηγό και δάσκαλο των εργαζομένων όλου του κόσμου». 3η συνδιάσκεψη ΚΚΕ, 1950
Ο εμφύλιος ήταν θέμα παγκόσμιας σημασίας και απασχόλησε ασφαλώς και το Στάλιν. Τώρα για τη συνέχεια και για το σύνθημα «το όπλο παρά πόδα» δε φαντάζομαι, δεν αποκλείεται πάντως.
Δημοσίευση σχολίου